Zorggroep Marijke zet infectiepreventie echt op de kaart

Twee jaar geleden ging Zorggroep Marijke van start met het programma ‘Samen werken aan Infectiepreventie’. De hele organisatie werd hierbij betrokken – dat zorgde voor een breed draagvlak. Inmiddels is infectiepreventie een structureel onderdeel van de zorg, met duidelijke afspraken voor iedereen. Hoe verliep het proces? De kwaliteitsmanager van Zorggroep Marijke vertelt er meer over.

Zorggroep Marijke is een kleinschalige zorgorganisatie op de Utrechtse Heuvelrug, met ongeveer tachtig medewerkers. Verdeeld over drie locaties bieden zij somatische- en psychogeriatrische zorg aan veertig ouderen. Deze bewoners hebben vaak meerdere (chronische) aandoeningen. Een kwetsbare groep, wat betreft infectiegevoeligheid. Zorggroep Marijke neemt infectiepreventie dan ook zeer serieus.

Hygiëne als vanzelfsprekend onderdeel van de zorg

‘We willen infectiepreventie volledig inbedden in de zorg. Ervoor zorgen dat alle zorgmedewerkers dit als een vanzelfsprekend onderdeel zien van hun dagelijkse handelingen,’ vertelt Antoinette van der Linden, kwaliteitsmanager bij Zorggroep Marijke. ‘Daarom hebben we de hulp van Vilans ingeroepen.’ Samen met een coach van ‘Samen werken aan infectiepreventie’ begeleidde Antoinette het infectiepreventietraject.

Bewustwording en draagvlak creëren

Als kick-off van het traject organiseerden ze een startbijeenkomst. Medewerkers uit alle lagen van de organisatie waren hierbij aanwezig. Van facilitair medewerkers en verpleegkundigen tot leidinggevenden en de directeur. Antoinette: ‘Daarmee maakten we alle medewerkers er meteen van bewust dat infectiepreventie ons allemaal aangaat. We hebben iedereen nodig, want uitvoeren en faciliteren gaan hand in hand.’

Tijdens deze startbijeenkomst maakte een deskundige infectiepreventie het onderwerp toegankelijk, via praktische uitleg en visuele voorbeelden. Bijvoorbeeld over de toenemende antibioticaresistentie. Antoinette: ‘Er werd duidelijk uitgelegd waarom infectiepreventie belangrijk is. Het creëert draagvlak, als je medewerkers niet alleen maar vertelt wat ze moeten doen, maar ook waarom. En draagvlak is de eerste stap naar succesvolle infectiepreventie.’ Vervolgens gingen medewerkers met elkaar in gesprek: wat gaat goed en wat kan beter? ‘Ook altijd benoemen wat er al goed gaat, dat zorgt voor een positieve lading,’ weet Antoinette.

Aandachtsvelders Infectiepreventie

Zes gemotiveerde medewerkers meldden zich hierna aan als aandachtsvelder Infectiepreventie. Per locatie een facilitair medewerker en een zorgmedewerker. Antoinette: ‘Die combinatie versterkt de samenwerking tussen de afdelingen, vergroot het draagvlak en biedt sparringpartners.’

Op maat gemaakt

Deze aandachtsvelders kregen drie workshops. ‘Onze medewerkers zijn vaak zeer bescheiden, en dat gold ook voor hen,’ zegt Antoinette. ‘De coach paste de workshopinhoud daarop aan. Bijvoorbeeld door gesprekstechnieken te oefenen, zodat ze met vertrouwen in gesprek kunnen met hun collega’s.’ Alle duo’s kozen ook voor de laagdrempelige ‘au/wauw-methode’ om met de teams aan de slag te gaan. Antoinette: ‘Extra voordeel: de onderwerpen rondom infectiepreventie komen zo uit de teams zelf. Ook dat vergroot het draagvlak.’

Waardering

‘Het is heel belangrijk dat de leiding regelmatig waardering toont voor het werk van de aandachtsvelders. En dat infectiepreventie blijvend aandacht krijgt,’ weet Antoinette. ‘Alleen dan kan je - daar heb je ‘m weer - zorgen voor een duurzaam en breed draagvlak. Daarom was de directeur bij de startbijeenkomst en deed gewoon mee met de opdrachten. Ook heeft hij ervoor gezorgd dat de aandachtsvelders aparte uren krijgen, voor hun infectiepreventiewerk. Daarnaast zorgen de direct leidinggevenden voor praktische ondersteuning, bijvoorbeeld via hulpmiddelen. En geven ze regelmatig een schouderklopje. Dat wordt erg gewaardeerd.’

Infectiepreventie structureel maken

Infectiepreventie is als terugkerend onderwerp op de agenda gezet. Tijdens elk werkoverleg bespreekt het team welke ‘au’ wordt opgepakt. Niet alleen de problemen komen uit het team zelf, maar ook de oplossingen. Antoinette geeft een voorbeeld: ‘Het team gaf aan dat de schone was soms per ongeluk bij de vuile was terecht kwam. Hun oplossing: verschillende kleuren wasmanden, voor vuil en voor schoon. Dus die staan er nu.’

Ook komen de aandachtsvelders vier keer per jaar samen. Deze bijeenkomsten worden ruim tevoren ingepland, rekening houdend met de roosters van de aandachtsvelders. Zodat deze besprekingen ook echt plaatsvinden. Onder begeleiding bespreken de aandachtsvelders de samenwerking en de eventuele knelpunten. Daarnaast worden zij hier geprikkeld om nieuwe onderwerpen op de kaart te zetten in de teams. Bijvoorbeeld hoe vies je telefoon is, als je deze niet regelmatig schoonmaakt. Of de nieuwste inzichten rondom infectiepreventie onderzoeken. Antoinette: ‘Dit ‘voeden’ doen we om te voorkomen dat medewerkers het gevoel krijgen dat infectiepreventie ‘klaar’ is. Want dat is natuurlijk niet zo, het vergt een constante aandacht.’

Onze lessen – tips voor jouw organisatie

Zorggroep Marijke is heel tevreden met het programma ‘Samen werken aan Infectiepreventie’. Antoinette: ‘De coach was echt geweldig. Het was fijn om met haar te sparren en ze kon snel zo nodig aanpassingen maken. Vooral de hulp op maat was goed. Er werd zorgvuldig bekeken hoe wij, als Zorggroep Marijke, infectiepreventie het beste kunnen aanpakken. We hebben er veel van geleerd. Onze belangrijkste lessen delen we graag met andere organisaties!’

• Creëer draagvlak: Als de vragen én de oplossingen vanuit het team zelf komen zorg je voor echte draagkracht. Dit lukt niet altijd, maar bij voorkeur voeren we het gesprek met elkaar en komen we samen tot inzichten.
• Gebruik niet te veel theorie – en vertaal theorie meteen naar de praktijk: Tijdens een workshop gingen we te veel de diepte in en lieten we een Engels filmpje zien, zonder ondertiteling. Hierdoor raakten we de belangstelling van de aandachtsvelders kwijt. Na evaluatie met de coach is de daaropvolgende workshop aangepast.
• Faciliteren: Regel dat de aandachtsvelders echt aan de slag kunnen én blijven. Zorg voor de benodigde materialen, voorbeelden en tijd.
• Steun en waardering blijven bieden: Door de leidinggevende(n) en de afdeling Kwaliteit. Daarmee laat je de aandachtsvelders en de teams zien dat we het samen doen.
• Structureel aandacht geven: Houdt het onderwerp warm, zorg dat de vaart erin blijft.

Het programma Samen werken aan infectiepreventie wordt uitgevoerd door Vilans in opdracht van het ministerie van VWS. Het programma wordt inhoudelijk vormgegeven door Verenso, ActiZ, V&VN, VHIG, Vilans en Waardigheid en trots voor de toekomst, in samenwerking met de Antibioticaresistentie-zorgnetwerken.