Meer zorgcapaciteit dankzij regionaal opleiden

Het brugproject om het tekort aan medische- en zorgprofessionals te bestrijden in het westen van het land, is een succes: het leidt kwantitatief en kwalitatief tot meer personeel in de zorg voor verstandelijk gehandicapten (VG), van begeleiders tot artsen VG. Een aanpak die ook nog eens kosteneffectiever is.

Tijdens de werksessie op het congres gingen betrokkenen uitvoerig in op de aanleiding van de interregionale samenwerking in de VG-zorg en de uitkomsten tot nu toe. Zo zijn vier samenwerkende regio’s bij het brugproject betrokken: Regio Noord-Holland-Noord, Zaanstreek, Kennemerland en Waterland & Amsterdam.

Brugproject

'Het urgentiebesef was heel verschillend bij organisaties. Samenwerking is dan niet makkelijk', vertelde John Pannebakker, manager medische behandeldienst bij de Raphaëlstichting. Hij lichtte toe hoe het brugproject ondanks verschillende opvattingen over de urgentie twee jaar geleden van start ging; een project waarin letterlijk een brug werd geslagen tussen de programma’s van twee van de vier betrokken regio’s en later alle regio’s.  

Onder begeleiding van Novicare stelden zij samen een werkdocument op, waar ook de andere regio’s bij betrokken werden. In het werkdocument werden richtinggevende kaders voor gezamenlijk beleid vastgelegd, zoals het komen tot één regionaal kader voor triage en het gezamenlijk opleiden van zorgprofessionals, op vier niveaus. Hierbij werd vanuit het programma MGZ-VG Samen-en-Anders een trekkersrol vervuld. Met als uiteindelijk doel ervoor te zorgen dat alle mensen met een verstandelijke beperking toegang hebben en houden tot kwalitatief hoogwaardige specialistische zorg (in hun eigen regio), ongeacht de zorgvraag en/of hun zorgindicatie dan wel verblijfsplaats

Kijken naar regiobelang  

Jan Hendriks van het Ascie netwerk vertelde aansluitend dat in het eerste jaar van het brugproject vooral veel tijd werd geïnvesteerd in de waaromvraag van het samen opleiden van zorgprofessionals in de samenwerkende regio’s. 'Het is belangrijk om niet op instellingsniveau te blijven kijken, maar het regiobelang voor ogen te houden.  

Als iemand in jouw huis wordt opgeleid en vervolgens in een ander huis in de regio gaat werken, is dat geen concurrentie, maar regio-opbrengst. Dan is dat dus in het belang van de regio. En als je mensen regionaal gaat opleiden, dan ben je samen verantwoordelijk voor de kwaliteit en continuïteit van die opleiding. Je zorgt er samen voor dat iemand de opleiding optimaal kan doorlopen en succesvol kan afmaken.' 

Capaciteitsvraagstuk in beeld

Voorafgaand aan het opleiden van mensen, is het belangrijk om eerst het regionale capaciteitsvraagstuk goed in beeld te hebben: aan welke type zorgprofessionals ontstaan tekorten en op welke termijn? 'Dat inzicht is een hele belangrijke pijler onder het opleiden van mensen', aldus Jan Hendriks. Daarnaast is het bovendien de vraag of taakherschikking mogelijk is. 

Zo moeten artsen VG nog (veel) te vaak in actie komen bij vragen die ook de verpleegkundig specialist (VS), Physician Assistant (PA), de MGZ-VG opgeleide verpleegkundige of begeleider kan oplossen. 'We hebben in 2023 een analyse gemaakt van wat die verschillende beroepsgroepen allemaal zouden kunnen gaan doen. En besloten dat we in de opleidingen de nadruk leggen op het vergroten van praktische kennis: Praktijkleren met AI in Zorg (PAIZ).'

Zorg op de juiste plek 

In het brugproject werden de afzonderlijke plannen van de regio’s voor het opleiden van zorgprofessionals samengevoegd. Inmiddels zijn er concrete cijfers voor wat op korte termijn haalbaar wordt geacht, namelijk: 1000 begeleiders (BGL, post-MBo), 100 verpleegkundigen (post HBo), 30 VS/PA (masteropleiding) en 10 artsen VG (postacademisch).  

Margot van Remmerden, arts VG bij Novicare, benadrukte dat het bij opleiden ook gaat om het bieden van zorg op de juiste plek. 'En het is daarbij steeds de vraag, wie welke taak op zich kan nemen. Heel veel vragen zijn niet medisch. Het is niet zo dat artsen VG proberen om taken af te schuiven; het gaat er om de verantwoordelijkheid terug te leggen waar die hoort.' Jan Hendriks beaamde dat nog eens: 'Het uitgangspunt is: problemen bij cliënten goed signaleren en meteen de juiste zorgprofessional inzetten.' En dan, aldus Margo van Remmerden, ‘moet het dus voldoende helder zijn wie wat doet, waarbij we ieders talent maximaal willen benutten.' 

Webinars om kennis te delen

Margo van Remmerden ging ook nog in op de webinars die ontwikkeld werden voor VS, BA (basisartsen), PA en huisartsen. 'De basis vormen de onderwerpen waar deze zorgprofessionals echt iets van willen weten. Met de webinars delen we kennis.' De webinars worden live opgenomen en zijn daarna breed beschikbaar. Ze slaan goed aan, blijkt in de praktijk. Zo meldden zich 105 zorgprofessionals aan voor een webinar over epilepsie. 

Waar heeft regio behoefte aan 

Kwaliteitsverpleegkundige Anke de Ruiter van Philadephia vertelde de aanwezigen aansluitend hoe zij aanschoof bij het project en hoe enthousiast zij is. 'Wij kijken bij het opleiden van mensen echt naar waar de regio behoefte aan heeft. Het regiobelang staat voorop. Essentieel is dat we de vastgestelde kritieke taken van de zorgprofessionals als vertrekpunt nemen. En we hebben besloten om met een 'gesloten’ AI-omgeving te werken, waar zorgprofessionals praktische kennis en informatie kunnen ophalen die van belang is in de werk- en beroepspraktijk.' 

Vooruitblik

In een korte vooruitblik op 2025, vertelden de sprekers dat 'we heel veel aan het opschalen zijn'. Op een vraag vanuit de zaal of zorgprofessionals in de praktijk wel tijd krijgen om opleidingen te volgen, antwoordde Anke de Ruiter met een wedervraag: 'Als we een goede praktijkgerichte opleiding hebben om de arts VG tegemoet te komen?' Met andere woorden: organisaties willen hier tijd voor maken. 'Je hoeft niet alles theoretisch te weten, maar wel wat je aan praktische kennis moet weten', besloot zij. 'Het onderwijs-gestuurde is er wel een beetje vanaf, het is echt praktijkgestuurd opleiden.' 

Praktijkleren met AI in Zorg (PAIZ) doet versneld haar intrede, met praktijkdocenten vanuit samenwerkende regio’s. De samenwerkende regio’s maken zich op voor de volgende stap: een Onderwijs- en Opleidingsregio (OOR) met een meerjaren opleidingsplan 2030.