‘Kennis op maat helpt Adviesraden Sociaal Domein in hun rol’

Door de decentralisatie hebben adviesraden binnen de gemeentes een veel breder takenpakket gekregen. Hun behoefte aan toepasbare kennis is daardoor gegroeid. Vilans-adviseur Inge Redeker: ‘Je kunt je proactieve rol steviger innemen als je kunt laten zien hoe andere gemeentes succesvol een vraagstuk hebben aangepakt.’

Movisie, Vilans en de Koepel Adviesraden Sociaal Domein hebben nieuwe handreikingen ontwikkeld voor de Adviesraden Sociaal Domein (ASD). Maar wat is precies de achtergrond van deze raden? ‘Vanuit de wet is geregeld dat de gemeente inwoners en dan met name cliënten en vertegenwoordigers moet betrekken bij het beleidsproces’, vertelt Movisie-adviseur Shahrzad Nourozi. ‘Gemeentes zijn binnen een aantal randvoorwaarden vrij om te bepalen hoe ze dat doen. In de praktijk kiezen zij het vaakst voor het instellen van een ASD. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de ASD worden door de gemeente en de ASD vastgelegd. Per gemeente kan dit dan ook verschillen.’ 

Handreikingen mantelzorg en dementie

De oorspronkelijke Wmo-raden (Wet maatschappelijke ondersteuning) zijn in veel gemeentes nu samengegaan tot één ASD’, vult Redeker aan. ‘Dit omdat de Wmo-raden op steeds meer terreinen in het sociaal domein gingen meekijken.’ Nourozi: ‘Door de decentralisatie moeten adviesraden op een veel breder terrein weten wat er leeft onder groepen inwoners in de samenleving. Dat vraagt om meer expertise.’ Redeker: ‘Kennisinstituten als Movisie en Vilans beschikken hiervoor over waardevolle kennis. Met de handreikingen hebben we die kennis vertaald en toepasbaar gemaakt voor de adviesraden. Het was daarbij een uitdaging om de enorme hoeveelheid kennis over dementie en mantelzorg tot een compact overzicht te maken, maar het is gelukt. De kennis is in een compacte vorm gegoten en dusdanig geordend en gestructureerd dat adviesraden goed weten wat de grote lijnen en trends zijn en welke stappen ze kunnen zetten.’ 

Handreiking armoede en schulden 

Nourozi: ‘Zo hebben we een handreiking over armoede en schulden opgesteld. We zoomen daarbij in op een aantal aandachtspunten voor de gemeente. Bijvoorbeeld dat er extra risicogroepen zijn waar de gemeente op moet letten. Daarnaast benoemen we de ontwikkelingen en relevante vragen voor adviesraden en gemeenten. Een vraag kan zijn: Is de afdeling schuldhulpverlening eenvoudig vindbaar en bereikbaar voor iedereen? Wanneer die niet toegankelijk is, is dat dus een aandachtspunt wat je als ASD bij de gemeente neer kan leggen.’ 

Handreiking onafhankelijke cliëntondersteuning

Anne Gelderloos is ambtelijk secretaris in de adviesraad van de gemeente Bloemendaal. ‘Het werkt goed om met die handreikingen de kennis paraat te hebben, zeker omdat onze adviesraad maar tien keer per jaar bij elkaar komt. Wij geven gevraagd en ongevraagd advies aan het college van burgemeesters en wethouders (B&W). Volgens de wet moet een gemeente voorzien in onafhankelijke cliëntondersteuning. Op dit moment maken we gebruik van de bijbehorende handreiking die laat zien welke stappen de gemeente kan zetten om toegankelijke en onafhankelijke clientondersteuning te borgen. Een flink aantal gemeentes heeft zich voor dit “koplopersproject” aangemeld en daar kunnen we mooi op voortborduren. Wel zijn er verschillen tussen gemeentes, vooral als het gaat om sociaaleconomische en culturele bijzonderheden.’

Ook aandacht voor de rol van de ASD

Nourozi: ’In de handreikingen helpen we de ASD dan ook om die vertaalslag naar de eigen gemeente te maken. Daarnaast hebben we ook de veranderende rollen door de decentralisatie meegenomen. Eerst bestond de rol voornamelijk uit achteraf advies geven over nota’s en verordeningen. Nu is daar ook de signalerende en proactieve rol bijgekomen om eerder onderwerpen aan te kunnen kaarten. De handreikingen geven richting en kennis in wat je aan de orde kunt stellen bij de gemeente. In gemeente Bloemendaal komt de ASD nog niet altijd toe aan hun signalerende rol. Toch worden er wel stappen gezet. Gelderloos: ‘Zo hebben wij laatst een oproep gedaan in de lokale krant om te vragen of mensen geïnterviewd willen worden over bepaalde onderwerpen. Dit om goed aan te kunnen sluiten bij wat er leeft. Zo kun je ook sturend zijn in beleid. We bereiden verder een volgende stap voor om burgers te laten participeren in het inhoud geven van beleid.’ 

Poll en webinars

Nourozi: ‘Met de handreikingen spelen we altijd in op actuele thema’s. Die stellen we vast in afstemming met de Koepel Adviesraden Sociaal Domein. Ook updaten we handreikingen indien nodig.’ Redeker: ‘De Koepel weet goed wat er speelt. Zo zetten zij regelmatig polls uit onder hun leden. De handreikingen worden door hen ook verspreid onder de leden. Naast handreikingen, maken we daarnaast steeds vaker gebruik van webinars en online bijeenkomsten.’ Gelderloos: ‘Ik verwacht dat deze webinars steeds belangrijker worden. We merken dat we zo in korte tijd veel informatie toebedeeld krijgen. Daarnaast is het voordeel dat er interactie mogelijk is.'