Samen werken aan infectiepreventie: je hebt elkaar echt nodig

Het programma ‘Samen werken aan infectiepreventie’ is opgezet door V&VN, Verenso, ActiZ en Vilans, in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het programma ondersteunt organisaties met onder meer werksessies om een goede, blijvende basis voor hygiënisch werken en infectiepreventie te scheppen en vast te houden.

Omslag noodzakelijk

‘Samen werken aan infectiepreventie’ valt onder Waardigheid en trots op locatie, waarvoor Anneke Augustinus verantwoordelijk is. ‘Wij organiseren het geheel en zorgen daarnaast voor het verzamelen en verspreiden van de kennis die het programma oplevert’, zegt ze. ‘Denk bijvoorbeeld aan de SPOT ON-week infectiepreventie eind september, met onder meer goed bezochte workshops.’

Anneke hoopt op drie resultaten van het programma. ‘Ten eerste dat medewerkers zich er meer bewust van worden wat goede samenwerking rond infectiepreventie van henzelf vraagt. Ten tweede dat duidelijk wordt wat er moet veranderen. En tenslotte: dat ze die noodzakelijke omslag ook daadwerkelijk oppakken. Het gaat erom dat men elkaar versterkt vanuit dezelfde visie en professionele standaard. Ieder vanuit zijn eigen rol samen op weg naar dezelfde stip op de horizon. Na de strikt geregelde infectie-aanpak in de coronacrisis gaan we het meer in overleg met elkaar doen. Dat vraagt verantwoordelijkheid op het onderwerp, van iedereen.’

Zorgmedewerkers coachen

Jacqueline de Groot is specialist ouderengeneeskunde en voorzitter van beroepsvereniging Verenso. Ze vertelt: ‘Uiteraard werken we in het verpleeghuis hygiënisch, maar het is goed om je te realiseren dat het om een woonomgeving gaat. Daar dragen medewerkers vaak hun eigen kleding. Je hebt te maken met een balans tussen veiligheid en kwaliteit van leven. Hoe hygiënisch je precies wil werken – daarover moet je steeds met elkaar in gesprek blijven.’ Met haar collega’s heeft Jacqueline een belangrijke verantwoordelijkheid waar het gaat om onder meer het coachen van de zorgmedewerkers rond infectiepreventie. ‘Dan moet je goed inspelen op de grote verschillen in kennis. Bijvoorbeeld in de uitleg waarom zij persoonlijke beschermingsmiddelen in een bepaalde volgorde moeten aantrekken.’

Ze ziet dat verschillende organisaties taken op het gebied van infectiepreventiebeleid anders verdelen. ‘Het is belangrijk dat iedereen elkaar weet te vinden en weet wie waarvoor verantwoordelijk is. Want je hebt elkaar echt nodig.’

Hygiëne is óók van inkoper en manager

Namens samenwerkingspartner V&VN zijn Petra Schout en Marije van Laar actief binnen ‘Samen werken aan infectiepreventie’. Zij maken zich hard voor meer zeggenschap over dit onderwerp op de werkvloer zelf. ‘Hygiënisch werken en infectiepreventie horen bij het vak. Corona geeft ons de kans die thema’s meer naar ons toe te halen,’ stelt Marije. Ze is kwaliteitsadviseur en deskundige infectiepreventie in opleiding. In haar organisatie ’t Zand heten aandachtsvelders infectiepreventie ‘kennisdelers’.

Marije: ‘Dat kennisdelen gaat spelenderwijs. Een team vraagt bijvoorbeeld of ik eens wil meekijken in de spoelruimte. Wat moeten ze met die waskar met schone was zonder bescherming eromheen? Dat is toch niet hygiënisch? Dan bestel ik hoezen en denk: geregeld. Vervolgens blijkt dat de afdeling inkoop niet op de hoogte is van het waaróm achter die bestelling. De hoes blijft weg. Totdat de manager ervan overtuigd is dat de infectiepreventie ermee is gediend.’ Marije bewijst met dit voorbeeld hoezeer hygiëne een zaak van letterlijk iedereen in de organisatie is.

Leuker en veiliger werken

‘Gedrag en cultuur spelen een grote rol’, zegt Petra. ‘De werkgever moet investeren in veranderkracht, bijvoorbeeld met ruimte in uren en met deskundigheidsbevordering. Het kost wat en het levert veel op. Als organisatie krijg je grip op infectiepreventie. Kwaliteit van leven van de cliënt en kwaliteit van werken van de medewerker gaan erop vooruit. Het werk wordt leuker.’ ‘En veiliger’, vult Marije aan.

‘Ik ben er bovendien van overtuigd dat investeren in infectiepreventie je meer oplevert dan een betere hygiëne alleen’, voorspelt Petra. ‘Als je veranderkracht op dít thema voor elkaar krijgt, helpt je dat ook op andere onderwerpen.’

Cultuurverandering: niet roepen, maar doen

Ook Frank Hagelstein van werkgeversorganisatie ActiZ herhaalt het woord cultuurverandering meermaals. ‘Bij onze leden met een organisatiecultuur die openstaat voor verandering en ontwikkeling zien we dat het ook op het gebied van infectiepreventie goed gaat. Een cultuur van elkaar feedback kunnen geven, elkaar aanspreken. Op die manier naar gezamenlijke doelstellingen toewerken. Daar begint het mee. En het heeft geen zin dat te roepen. Als je dat werkelijk wil, moet je er zelf morgen mee starten.’

Uiteindelijk levert een succesvolle samenwerking op infectiepreventie zoveel mogelijk veiligheid op die bijdraagt aan iemands kwaliteit van leven. Frank: ‘Het gaat om het samen afwegen van die belangen. Dat alle betrokkenen – professionals, cliëntvertegenwoordigers, informele zorg – continu met elkaar in gesprek blijven over bijvoorbeeld de verhouding vrijheid tegenover veiligheid. Want infectiepreventie is niet iets van één partij of persoon.’ Hij vindt dat het eigenaarschap bij de professionals zelf moet liggen ‘en zeker niet bij externe adviseurs’. Ook moet de ondersteuning goed aansluiten op wat de sector nodig heeft of al heeft.

Witte vlekken invullen

Anno Pomp van VWS ziet Waardigheid en trots op locatie, Vilans, ActiZ, V&VN en Verenso als de aangewezen samenwerkingspartners in dit programma. Hij complimenteert Verenso met het initiatief. ‘Ook de coronapandemie, die de verpleeghuissector het allerhardst raakte, was een aanleiding. En uit de scans die hoorden bij ondersteuningstrajecten van Waardigheid en trots bleek dat er ruimte was voor verbetering van hygiënisch werken en infectiepreventie. Wat we met ‘Samen werken aan infectiepreventie’ doen, is organisaties helpen transparant te maken waar men staat ten opzichte van wat nodig is. Waar zitten de witte vlekken? Op basis daarvan kunnen samenwerkende medewerkers die invullen. Want je kunt dit niet zonder elkaar. Het resultaat? Minder uitbraken en oversterfte, veiliger werken en ook een grotere beroepstrots.’

Meer weten

• Bekijk alle informatie over het programma ‘Samen werken aan infectiepreventie’
• De Wegwijzer infectiepreventie zet de belangrijkste aandachtspunten én hulpmiddelen bij hygiëne en infectiepreventie op een rij. Zodat jij je weg vindt tussen alle beschikbare kennis. Bekijk de Wegwijzer infectiepreventie