Langer thuis met digitale zorg: ‘Dit is een deel van de oplossing’
Gepubliceerd op: 27-11-2024
Nu ouderen langer thuis blijven wonen, wordt de inzet van zorgtechnologie thuis steeds belangrijker. CZ zorgkantoor organiseert in samenwerking met Vilans via het programma RegioKracht in 2024 masterclasses in alle zorgkantoorregio’s om inzichten te delen over hoe technologieën verantwoord kunnen worden toegepast in de thuissituatie.
De masterclass ‘Langer thuis met digitale zorg’ biedt een helder inzicht in wat thuis allemaal mogelijk is. De focus ligt daarbij op mensen met (gevorderde) dementie met een Volledig Pakket Thuis (VPT) of Modulair Pakket Thuis (MPT).
Bij de masterclass in de regio Zuid-Limburg was MeanderGroep aanwezig. Hier werken ze al sinds 2016 met het VPT voor mensen in de wijk, tegenwoordig gecombineerd met technologie. ‘Wij denken dat die combinatie mensen in staat stelt om langer de eigen regie te houden en zelfstandig te blijven wonen’, vertelde Tessa Schreibers, directeur wijkverpleging van MeanderGroep. Ook bij CZ zorgkantoor zijn we daarvan overtuigd, zei Caro Verlaan, directeur CZ zorgkantoor. ‘Technologie is geen gouden graal, maar het is wel een deel van de oplossing. Wij willen organisaties hierbij helpen. Vandaar deze masterclass, waarin we ook van elkaar willen leren.’
‘Vertrouwen moet groeien’
‘Het vertrouwen in de combinatie van technologie en wonen moet nog groeien’, vertelt Corné van Groenedaal, zorginkoper Verpleging & Verzorging bij CZ zorgkantoor voor de regio Zuidoost-Brabant. Met de groeiende vraag naar zorg in combinatie met het oplopend tekort aan zorgpersoneel is het heel belangrijk om dat vertrouwen te krijgen en te winnen, vindt Corné. Ook omdat de overheid inzet op meer digitale zorg en er geen verpleeghuisbedden extra meer bijkomen. Mede om die reden is het aantal mensen met een VPT en MPT de laatste jaren al flink toegenomen. Ook bij mensen met (gevorderde) dementie. ‘Dat is goed mogelijk en nodig, want dit is de snelst groeiende groep’, zegt Corné.
Vilans heeft al veel zorgtechnologieën onderzocht. ‘En dan niet alleen of en hoe technologieën de zelfredzaamheid van mensen vergroten, maar ook hoe je die op een verantwoorde manier thuis kunt toepassen.’ Onderzoek heeft verder duidelijk gemaakt dat bij mensen met (gevorderde) dementie thuis soms andere technologieën ingezet moeten worden dan in het verpleeghuis.
CZ zorgkantoor vindt het belangrijk dat die kennis wordt overgebracht en organiseert in alle zorgkantoorregio’s van CZ zorgkantoor deze masterclass. ‘Het is goed dat juist een onafhankelijk partner als Vilans dat doet’, zegt Corné. ‘Door dit in elke regio te doen, is het ook mogelijk om regionale ontwikkelingen en eventuele knelpunten te bespreken.’ Hij benadrukt dat het zorgkantoor verder de samenwerking stimuleert van partijen die voor het inzetten van zorgtechnologie thuis nodig zijn, zoals gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties. ‘En we willen de kennis die we opdoen in de regio’s graag met onze aanbieders delen.’
Wetenschappelijk onderbouwd
Van online contact met zorgverleners tot het thuis plaatsen van sensoren om leefpatronen van mensen met dementie te kunnen monitoren, het is allemaal besproken tijdens de masterclasses die al door Johan van der Leeuw zijn gegeven. Als specialist in digitale zorg wil hij kennis op dit terrein graag naar de regio’s brengen. De zorgtechnologieën die Vilans deelt, zijn wetenschappelijk onderbouwd en voldoen aan twee voorwaarden: ze ondersteunen langer zelfstandig wonen en leveren tijdbesparing op in de professionele thuiszorg.
Tijdens de masterclass worden de diverse vormen van het VPT en MPT en de verschillende financieringsstromen belicht. Ook komen belangrijke toepassingen van zorg op afstand (bijvoorbeeld contact via beeldscherm en medicijndispenser) en toezicht op afstand (zoals leefpatroonmonitoring) voor mensen met (gevorderde) dementie aan bod. Toezicht op afstand zou voor deze doelgroep een onderdeel moeten zijn van het VPT, aangevuld met zorg op afstand, vindt Vilans. In de praktijk betekent dit nu vaak:
- Ongevallenmelding en leefpatroonmonitoring
- GPS-tracker met en zonder personenalarmering
- Toegangsbeheer (elektronisch slot of sleutelkluis)
- Dagstructuurondersteuning
- Beeldbellen
- Medicijndispenser
Leefpatroonmonitoring als alternatief
Volgens Johan toont onderzoek inmiddels aan dat actieve personenalarmering voor mensen met dementie op een gegeven moment ongeschikt wordt (bij zorgprofiel VV5). Zij vergeten de alarmknop te dragen, weten niet meer hoe die werkt of drukken juist heel vaak. ‘Ook zijn bijna alle GPS-trackers die we hier in Nederland hebben niet meer geschikt bij gevorderde dementie.’ Een goed alternatief vormt leefpatroonmonitoring, waarvoor de vliegwielcoalitie van de patiëntfederatie samen met Vilans een toolkit voor implementatie heeft afgerond. En waarmee de zorgorganisaties Zorgbalans (Noord-Holland) en Careyn (regio Utrecht) al veel ervaring hebben opgedaan bij mensen met (gevorderde) dementie.
Bij leefpatroonmonitoring worden sensoren in de woning geplaatst (geen camera’s) die activiteiten van een alleenwonende bewoner volgen. Eerst worden die activiteiten door een computerprogramma geanalyseerd, zodat vervolgens na deze periode afwijkingen kunnen worden geregistreerd. Mantelzorgers en zorgverleners kunnen de activiteiten (zoals loopsnelheid, thuiskomen en vertrekken, in bed liggen, dwalen en toiletbezoek) volgen. Zo worden zij op afstand geïnformeerd en eventueel gealarmeerd (bijvoorbeeld bij het onverwacht verlaten van de woning en vallen). ‘Belangrijkste meerwaarde is het tijdig signaleren van crisissituaties. Zo kan ook een opvallende toiletgang aanwijzing zijn voor een urineweginfectie, die kan uitmonden in een delier’, vertelde Johan.
Uitdagingen
Bij Careyn wordt wel geconstateerd dat het een uitdaging is om voor iedere cliënt minimaal één mantelzorger te vinden die een waarschuwing van het systeem kan en wil opvolgen. Goede en laagdrempelige informatie is belangrijk evenals het verankeren van de monitoring in het beleid (VPT is alleen mogelijk in combinatie met leefpatroonmonitoring).
Johan gaf verder aan dat onderzoek bij verschillende zorgorganisaties laat zien dat leefpatroonmonitoring duidelijk voordelen biedt, zoals beter overleg tussen de zorg en mantelzorgers. Mantelzorgers hebben meer zicht op de situatie en de zorgverlening is meer gebaseerd op feiten. Ook maakt het uitstel van een verpleeghuisopname mogelijk.
