9 mythes over de zorg in Nederland

Nederlanders betalen een hoge eigen bijdrage aan zorg. In ons zorgstelsel is er sprake van vrije marktwerking. Er werken steeds minder mensen in de zorg. Feiten of fictie? In en rond de Nederlandse zorg leven er veel vooronderstellingen. Begrijpelijk, want ons zorgstelsel is complex. De partners van het Platform Zó werkt de zorg, waaronder Vilans, hebben met elkaar veelgehoorde mythes op een rij gezet en ontrafeld met feiten en verwijzingen naar openbare bronnen. Resultaat: een mythenkaart.

De 9 mythes (misverstanden) en feiten over de zorg in Nederland op een rij:

1. Een bezoek aan de huisarts gaat ten koste van het eigen risico...

• Een bezoek aan de huisarts gaat niet ten koste van het eigen risico.
• Wanneer de huisarts extra onderzoek laat doen, zoals bloedonderzoek, gaat dit wel ten koste van het eigen risico.

2. Zorgverzekeraars kunnen zelf bepalen voor welke zorg het verplicht eigen risico geldt...

• De overheid bepaalt in een algemene maatregel van bestuur voor welke zorg het verplicht eigen risico geldt.
• Van sommige zorg bepaalt de overheid dat de zorgverzekeraar zelf mag bepalen of deze onder het verplicht eigen risico valt.

3. In Nederland betalen burgers een hoge eigen bijdrage voor zorg, vergeleken met andere Europese landen...

• In Nederland betalen burgers in 2021 gemiddeld 517 euro eigen bijdrage, dit staat gelijk aan het Europees gemiddelde.
• Van de 27 landen in de EU betalen burgers in 13 landen een hogere eigen bijdrage dan in Nederland.
• In Nederland betalen mensen minder eigen bijdrage dan in de buurlanden Duitsland (674 euro) en België (855 euro).

4. In het Nederlandse zorgstelsel is sprake van vrije marktwerking...

• In het zorgstelsel is sprake van gereguleerde marktwerking, want er zijn regels die de vrije markt beperken.
• Alle mensen die in Nederland wonen of werken zijn bijvoorbeeld wettelijk verplicht een zorgverzekering af te sluiten.
• Zorgverzekeraars zijn verplicht om iedereen te accepteren voor de basisverzekering.
• Zorgverzekeraars mogen geen hogere premie vragen van mensen met een hoog risico op kosten en krijgen hiervoor compensatie.
• De meeste zorgverzekeraars en zorgaanbieders hebben geen winstoogmerk.
• De Nederlandse Zorgautoriteit bepaalt maximumtarieven voor sommige vormen van zorg, zoals de langdurige zorg.
• De groei van de zorgmarkt is gemaximeerd, zoals met de jaarlijkse groeiruimte uit het Integraal Zorgakkoord.

5. Steeds minder mensen werken in de zorg...

• Sinds 2016 neemt het aantal werknemers in de zorg toe, tussen 2022 en 2023 met 21 duizend werknemers.
• De uitstroom van werknemers in de zorg neemt ook toe sinds eind 2021, maar is lager dan de instroom.
• Ondanks de toename van werknemers loopt het tekort aan zorgprofessionals op omdat de zorgvraag stijgt.

6. Overheid, verzekeraars en de inspectie zijn dé veroorzakers van registratielast in grote zorginstellingen...

• Grote zorginstellingen, zoals ziekenhuizen, veroorzaken 70 procent van de registratielast zelf.
• Voorbeelden hiervan zijn de inefficiënte inrichting van ict-systemen en te gedetailleerde implementatie van regels.
• Externe zorgpartijen veroorzaken 30 procent van de registratielast in grote zorginstellingen.
• Voorbeelden zijn verplichte registraties voor accreditaties en financiële vergoedingen.

7. De politiek geeft steeds meer geld uit aan preventie...

• In de afgelopen 20 jaar is het percentage van de zorguitgaven aan preventie gelijk gebleven.
• Tussen 1998 en 2022 lag dit percentage steeds tussen de 2 en 3 procent, behalve in 2021 door uitgaven voor Covid.
• Onder preventie vallen uitgaven voor GGD’en, arbo- en re-integratiediensten en bevolkingsonderzoek.

8. Ziekenhuizen geven steeds meer geld uit aan dure geneesmiddelen, doordat deze steeds duurder worden...

• Dure geneesmiddelen zijn geneesmiddelen die per patiënt meer dan 1000 euro per jaar kosten.
• Het aantal gebruikers van dure ziekenhuisgeneesmiddelen steeg tussen 2018 en 2022 met 37 procent tot 387 duizend.
• Per gebruiker van dure ziekenhuisgeneesmiddelen zijn de uitgaven tussen 2018 en 2022 met 15 procent gedaald.
• De totale uitgaven voor dure ziekenhuisgeneesmiddelen zijn tussen 2018 en 2022 met 16 procent gestegen.
• De uitgaven voor dure geneesmiddelen mét patent stijgen terwijl de uitgaven voor dure geneesmiddelen zónder patent dalen.

9. De wachtlijsten in de jeugd-ggz zijn zo hoog omdat er te weinig psychologen zijn...

• Een complex samenspel van vele oorzaken leidt tot wachtlijsten in de jeugd-ggz, het tekort aan psychologen is maar één van de oorzaken van de wachtlijsten.
• Wachtlijsten ontstaan mede doordat deze niet centraal worden beheerd, dit leidt tot inefficiënte verdeling van plekken.
• Wachtlijsten ontstaan ook omdat zorgprofessionals geen zicht hebben op behandelmogelijkheden bij andere zorgaanbieders.
• Wachtlijsten ontstaan ook door onvoldoende uitstroom, omdat er geen laagdrempelige nazorg is.

Meer informatie

• bekijk de mythenkaart
• bekijk een oudere versie van de mythenkaart