5 tips om CURA bij morele twijfel goed toe te passen binnen je zorgorganisatie
Gepubliceerd op: 16-04-2025
De CURA-methode is een laagdrempelige en flexibele vorm van ethiekondersteuning voor zorgverleners om met hun morele twijfels en morele stress om te gaan. Iets wat veel voorkomt binnen de ouderen- en palliatieve zorg. Een nieuw onderzoek biedt inzichten in hoe ook medisch behandelaren CURA in de dagelijkse praktijk van de ouderenzorg kunnen toepassen. De resultaten van het onderzoek zijn onlangs in het wetenschappelijk Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (TGG) gepubliceerd. De auteurs lichten CURA toe en geven 5 tips om CURA goed in te zetten.
Wat is CURA en wat heb je eraan?
CURA is een instrument dat je kunt inzetten om als zorgverlener stil te staan bij morele uitdagingen in je dagelijkse werk. Het is ontwikkeld samen met zorgverleners onder leiding van Suzanne Metselaar (Amsterdam UMC). CURA helpt je om goede zorg te verlenen in moreel lastige situaties.
CURA ondersteunt ook de morele veerkracht van zorgverleners: je vermogen om goed om te gaan met de belasting die morele twijfels en stress met zich meebrengen. CURA is ontwikkeld, omdat er behoefte was aan een laagdrempelige vorm van moreel beraad. Een vorm die zorgverleners zelf kunnen gebruiken en relatief makkelijk een plek kunnen geven in de dagelijkse praktijk. CURA kan door verpleegkundigen worden ingezet, maar ook door medisch behandelaren. Naar dit laatste deed Lieke Swart onderzoek. Zij is ouderengeneeskundige en onderzoeker.
Tijdens haar opleiding tot specialist ouderengeneeskunde kreeg Swart ook les over CURA; ze vond het direct interessant. Toch bleek dat behandelaren in de ouderengeneeskunde de methode nog niet veel gebruiken. Aanleiding voor Swart om een onderzoeksstage bij het CURA-team te doen.
2 voorbeelden van een morele uitdaging
Bij morele uitdagingen of twijfel kun je denken aan situaties waarin het niet vanzelfsprekend is wat goede zorg is. Bijvoorbeeld als je moet kiezen tussen veiligheid en vrijheid van de persoon.
Stel je voor dat er een valrisico is voor je cliënt, vanwege kleedjes op de vloer. Kleedjes betekenen gezelligheid en huiselijkheid voor de cliënt, en ze wil ze echt niet weghalen. Dankzij een CURA-moment kwam een zorgverlener tot de conclusie dat het belangrijk is om deze wens van de cliënt te respecteren. En dat je door de kleedjes iets te verschuiven voor een goede doorgang met de rollator ook al een eind komt.
Een ander voorbeeld is als de naasten van een persoon met gevorderde dementie deze willen doorverwijzen naar de cardioloog vanwege hartklachten. Jij als zorgverlener twijfelt of dat passend is. Hoe ga je met deze situatie om? CURA helpt je om hier gestructureerd bij stil te staan en vast te stellen wat het belangrijkst voor je is. Het is in te zetten in alle vormen van zorg. Je kunt CURA samen gebruiken in een kleine of grote groep, maar je kunt de stappen ook alleen doorlopen.
Medisch behandelaren willen CURA graag gebruiken
De belangrijkste vraag: Hoe haalbaar is het om CURA te gaan gebruiken in de ouderengeneeskunde, vooral door de medisch behandelaar (specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialist en physician assistant)? Eerder is een dergelijke haalbaarheidsstudie ook onder verpleegkundigen uitgevoerd. Bij ‘Over het onderzoek’ lees je meer over het onderzoek. Swart’s conclusie is dat medisch behandelaren CURA graag willen gebruiken, maar dat ook zij hier meer ondersteuning en training bij kunnen gebruiken.
5 tips om CURA in de praktijk goed toe te kunnen passen
Swart en Metselaar geven 5 tips om CURA in de praktijk goed toe te kunnen passen:
1. Meedoen aan een training
Als zorgorganisatie is het slim om een aantal medewerkers mee te laten doen aan de CURA-ambassadeurstraining. Hierin leren deelnemers CURA te introduceren in hun organisatie, een rol te spelen in de implementatie van CURA, en CURA-sessies goed te begeleiden. Het is prettig als ambassadeurs met elkaar kunnen optrekken en elkaar kunnen ondersteunen, om zo de continuïteit te waarborgen.
2. De juiste collega’s ambassadeur maken
Het is belangrijk om als zorgorganisatie zorgvuldig te kiezen welke collega’s CURA-ambassadeur worden. Zij zijn namelijk de pioniers en aanjagers in de organisatie. Wie is enthousiast over het onderwerp ‘ethiek’? Wie vindt het leuk om een groepsproces te begeleiden? Wie is goed ingebed in de organisatie? Wie heeft de flexibiliteit om dit te doen?
3. Samen met collega’s leren
Het werkt goed als ambassadeurs hun collega’s helpen om morele vraagstukken in hun werk te herkennen en in te brengen voor een CURA-moment. ‘Daarbij is het belangrijk dat er ruimte is voor twijfel in de organisatie. Elke zorgverlener vraagt zich soms af of er wel goede zorg verleend wordt. Je wilt er naartoe dat mensen open durven te zijn over deze twijfels. Dat ze deze op een gestructureerde manier kunnen delen en van en met elkaar kunnen leren’, aldus Metselaar.
4. CURA-moment opnemen in bestaande overleggen
Als je weinig tijd hebt, werk dan met de tijd die je wel hebt. Gebruik bijvoorbeeld de tijd van een reeds ingepland overleg voor een CURA-moment, zoals een cliëntbespreking, de overdracht, een weekstart of een intervisiemoment. Of gebruik CURA om je gedachten op een rijtje te zetten wanneer je onderweg bent naar een cliënt. De duur van een CURA-moment hangt af van de complexiteit van de casus, maar houd rekening met ongeveer 30 tot 40 minuten.
5. Aansluiten bij bestaande ethiekstructuren
Veel organisaties hebben al een commissie ethiek, of andere vormen van moreel beraad in huis. Voor de implementatie van CURA werkt het goed om hierbij aansluiting te zoeken. Samen bereik je meer. En het is goed om op verschillende manieren medewerkers te kunnen ondersteunen bij hun morele vraagstukken.
Lees hoe je Cura precies gebruikt in deze praktische handleiding die je kunt downloaden op Zorg voor Beter.
Over het onderzoek
De haalbaarheidsstudie vond plaats onder 41 deelnemers. Zij volgden een introductieworkshop van 2,5 uur om kennis te maken met CURA. Na de workshop konden zij in een vragenlijst aangeven wat ze van CURA vonden, of ze het wilden gebruiken en met welk doel of effect. Hiermee werd de aanvaardbaarheid van CURA voor deze doelgroep bepaald. De studie liet zien dat deelnemers bij de start van plan waren om CURA te gaan inzetten.
Na drie maanden bleek uit de tweede vragenlijst dat toch maar 14 procent ermee gewerkt had. ‘Dit hadden we niet verwacht, omdat ze er graag mee wilden werken’, vertelt Swart. Redenen hiervoor varieerden: er was geen morele uitdaging (herkend) of ze voelden zich nog onvoldoende toegerust om ermee te werken. Wel waren ze nog steeds enthousiast over de voordelen van de inzet van CURA.
Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie
Het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (TGG) is een Nederlandstalig, open acces wetenschappelijk tijdschrift voor iedereen met interesse in de biologische, psychologische, sociale en medisch wetenschappelijke gebieden van de gerontologie en geriatrie. Het hele artikel over het onderzoek lees je op de website van TGG.
Deel deze pagina via:
